 |
 |
||
| PO WOLI DO WOLI 2012 Cykl wycieczek szlakiem Woli robotniczej i wielowyznaniowej |
|||
| Wycieczka | 11. Tramwaje na Woli | ||
| Data | 18 sierpnia 2012 r. | ||
| Trasa | Trasa: Muzeum Powstania Warszawskiego, gmach elektrowni tramwajowej na ul. Przyokopowej z 1908 r. - Liceum tramwajarskie im. gen. Józefa Sowińskiego z 1922 r. przy ul. Rogalińskiej 2. - Zwiedzanie terenu Zajezdni Tramwajowej „Wola” z 1903 r. przy ul. Młynarskiej 2 | ||
| Przewodnik | Paweł Brudek | ||
W sobotę 18.08 po godzinie 12.00 na terenie byłej elektrowni tramwajowej a obecnie Muzeum Powstania Warszawskiego rozpoczął się kolejny spacer z cyklu „Po Woli do woli”. Tematem spotkania poprowadzonego przez dr Pawła Brudka były „Tramwaje na Woli wczoraj i dziś”. Frekwencja była bardzo wysoka – w wycieczce uczestniczyło ponad osiemdziesiąt osób. Teren po którym przebiegała trasa spaceru był w przeszłości silnie związany z funkcjonowaniem warszawskich tramwajów. Pierwszym obiektem była oczywiście elektrownia tramwajowa o okazałym, neoromańskim gmachu, przywodzącym na myśl epokę średniowiecza. Wybudowanie elektrowni było niezbędnym elementem szeroko zakrojonego planu elektryfikacji warszawskiej komunikacji szynowej, zrealizowanego w latach 1905 – 1908. Ukończona w 1908 r., zaskakiwała nowoczesnością rozwiązań technologicznych. Była też miejscem katastrofy – wskutek eksplozji kotła w 1917 r. została unieruchomiona, a Warszawa na sześć tygodni zmuszona była powrócić do konnej komunikacji tramwajowej, swój debiut miały wówczas pierwsze miejskie autobusy, wprowadzone jako komunikacja zastępcza. Ofiarą wybuchu był palacz Piotr Lędziakowski, którego niezwykłą mogiłę ozdobioną fragmentami szyn tramwajowych i krzyżem ze stalowych belek oglądać można na Starych Powązkach (kwatera 220). Elektrownia bombardowana przez Luftwaffe w 1939 i 1944 r. nie została już przywrócona do funckjonowania. Od 2004 r. jest siedzibą Muzeum Powstania Warszawskiego i cieszy oko wspaniałą architekturą, wydobytą spod skorupy szpetnego tynku, jakim pokryto gmach w latach 1970 – tych.
Po obejrzeniu budynku udaliśmy się ulicą Przyokopową, Hrubieszowską i Giełdową na tyły ulicy Rogalińskiej, gdzie znajduje się gmach III LO im. gen. Józefa Sowińskiego. Neoklasycystyczny budynek projektu Mikołaja i Tadeusza Tołwińskich z lat 1914 – 1923 od 1928 r. jest siedzibą pierwszej szkoły średniej na Woli, jednej z najstarszych szkół w Warszawie, przeznaczonej dla dzieci pracowników tramwajów warszawskich. Jej absolwentami byli m.in. Bronisław Pietraszewicz „Lot”, dowódca akcji zamachu na Kutscherę w 1944 r., oraz Andrzej Romocki „Morro”, bohaterski dowódca słynnej kompanii „Rudy” Batalionu „Zośka” w Powstaniu Warszawskim. Z pewnością historia szkoły wraz ze stojącym obecnie poza jej obrębem zabytkowym obiektem na ul.Rogalińskiej, zasługuje na własną monografię. Nie wszystkim np. wiadomo, że szkoła posiada podziemny basen (za tę informację dziękuję jednej z uczestniczek spaceru).
Punktem wieńczącym program wycieczki było zwiedzanie zajezdni tramwajowej na Młynarskiej 2. Oprowadzani przez doświadczonych pracowników tramwajów zobaczyliśmy Zakład Remontowy R-1 oraz halę montażową T-3, której ceglana fasada w stylu neogotyckim jest jedynym ocalałym z bombardowania w 1944 r. fragmentem starej architektury w tym miejscu. Budynek powstał w 1903 r., kiedy otwarto zajezdnię jako czwartą istniejącą w Warszawie i działającą po dziś dzień „remizę tramwajową”. Podczas Powstania Warszawskiego Niemcy kompletnie zniszczyli zajezdnię, zaś tysiąc pracowników Tramwajów Warszawskich zostało wymordowanych przez esesmanów między 5 a 8 sierpnia 1944. Informuje o tym stosowna tablica. Następnie opuściliśmy teren zajezdni ulicą Młynarską (od 1951 r. teren jest przelotowy, czyli tramwaje mogą wyjeżdżać bramą od Młynarskiej lub od Siedmiogrodzkiej), i pod bramą wycieczka dobiegła końca. Wszystkim uczestnikom gorąco dziękujemy !
Paweł Brudek
zdjęcia: Paweł Brudek
