Już ósmy raz zapraszamy do udziału w wydarzeniach w ramach cyklu „Po Woli do woli”! W tym roku przygotowaliśmy dla Was spacery, wycieczki rowerowe i autokarowe, wykłady oraz grę miejską pod wspólnym hasłem „Wola i dola mieszkańców Woli”. Naszą ulubioną dzielnicę będziemy poznawać śladami słynnych mieszkańców – rodów szlacheckich, przedsiębiorców, artystów, a nawet… przedstawicieli przestępczego półświatka.

Tematyka cyklu

Przekonamy się, jak działalność konkretnych osób wpływała na kształt jednej z najstarszych i najbardziej znanych dzielnic Warszawy. Poznamy dawnych potentatów Woli – zarówno tych z czasów, kiedy na tych terenach królowało rolnictwo (Bruhlowie, Schultzowie), jak i z okresu rewolucji przemysłowej (Pfeifferowie, Machlejdowie, Jungowie, Norblinowie czy Bormanowie). Przyjrzymy się także losom obcokrajowców sprowadzającym się na Wolę z Austrii, Niemiec, Francji, Czech, a nawet Szkocji, bo tutaj wiedzieli szansę rozwoju swojego biznesu.

Nie zapomnimy o tych, którzy współtworzyli żywą do dziś legendę Woli – przedstawicielach ruchu robotniczego, licznych artystach i literatach, ani wolskich gangsterach z okresu międzywojnia. Wiele uwagi poświęcimy architektom, których dzieła do dzisiaj tworzą tkankę dzielnicy (m.in. Szymonowi Bogumiłowi Zugowi oraz Henrykowi Marconiemu), a także samym mieszkańcom wolskich osiedli Wawelbergów, TOR czy BGK.

Co przygotowaliśmy?

Czekamy na Was z:

• 2 wycieczkami autokarowymi,
• 1 wycieczką rowerową,
• 10 spacerami,
• 1 grą miejska,
• 2 wykładami.

Udział we wszystkich wydarzeniach jest bezpłatny. Na grę miejską i wycieczki autokarowe obowiązują zapisy mailowe – szczegóły poniżej.

Prowadzenie wycieczek i wykładów

Patrycja Jastrzębska (historyczka sztuki), Jakub Madejski (historyk), Włodzimierz Maj (historyk), Krzysztof Olszak (varsavianista), Michał Szymański (varsavianista)

Terminy wydarzeń

Wycieczki odbywają się w soboty lub niedziele i trwają około 2–3 godzin. Startujemy zawsze o 12.00!

WYCIECZKI I SPACERY

27.05.2018, godz. 12.00
Spacer „Dawni potentaci Woli”

Zapraszamy na spacer poświęcony rodom, o których niegdyś na Woli słyszeli wszyscy. Odbędziemy ich śladami podróż przez wieki, nasłuchując echa ich dawnej świetności i przyglądając się wpływom, jakie wywarły na rozwój Woli. Dzięki Brühlom, Schultzom czy Biernackim powstało wiele ważnych obiektów, które do dziś służą mieszkańcom. Nawet jeśli wydają się znane, spojrzymy na nie z innej perspektywy – jako świadectwo historii i dawnych stosunków społecznych. Oczywiście zagłębimy się też w historie nieco zapomniane, których ślady zatarł czas, dzięki czemu Wola pokaże swoje mniej znane oblicze.

Prowadzenie: Jakub Madejski
Miejsce zbiórki: przed kościołem św. Stanisława, ul. Bema

10.06.2018, godz. 12.00
Wycieczka autokarowa „Ogórkiem po Woli na 100-lecie niepodległości”

W 100. rocznicę odzyskania niepodległości zapraszamy na wycieczkę, podczas której odwiedzimy te miejsca na Woli, które zapisały się w ponad stuletnią walkę Polaków o własną państwowość, a także są świadectwem działalności młodego państwa w dwudziestoleciu międzywojennym. Zabytkowym autobusem dotrzemy do zakątków dzielnicy, które wpisały się w historię naszych powstań narodowych, obu wojen światowych oraz lat 20. i 30.

Uwaga! Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w autokarze, obowiązują zapisy mailowe! Na zgłoszenia czekamy od 27 maja od godziny 10.00 pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska, Jakub Madejski
Miejsce zbiórki: brama Cmentarza Wolskiego od ul. Wolskiej

17.06.2018, godz. 12.00
Gra miejska “Jak rozwikłać Tatę Tasiemkę?”

Uczestnicy gry przeniosą się na warszawską Wolę z lat 30. XX wieku. Na Kercelaku – największym warszawskim targowisku – kwitnie handel, a o wyczynach coraz aktywniejszych bandziorów powstają uliczne piosenki. Gracze wcielą się w rolę śledczych, którzy rozpracowują najsłynniejszą grupę przestępczą tych czasów, którą kieruje słynny Łukasz Siemiątkowski znany jako „Tata Tasiemka”.

Uczestnicy gry będą musieli zebrać zeznania od handlarzy, odwiedzić jaskinię hazardu przy Krochmalnej 73, włamać się do sejfu zawierającego skradzioną biżuterię, zdobyć zaufanie przestępców, wcielając się w gońca, czy w końcu sprytnie podwędzić teczkę zawierającą materiały obciążające warszawskiego Ala Capone. To ich szansa, by wykazać się odwagą, umiejętnościami negocjacyjnymi, zmysłem obserwacyjnym, szybkim myśleniem i sprawnością fizyczną.

Gra jest przeznaczona dla maks. 20 zespołów od 2 do 5 osób (młodzież od 15 r. ż. i dorośli). Czas trwania: ok. 180 minut.

Uwaga! Ze względu na ograniczoną liczbę drużyn, które mogą wziąć udział w grze, zachęcamy do zapisów mailowych pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript. od 3 czerwca od godz. 10.00.

24.06.2018
Spacer “Browarnicze imperium na Woli”

Okolice ulic Grzybowskiej i Chłodnej już w XVIII wieku były rejonem, gdzie chętnie prowadzono działalność browarniczą. W 1784 roku odnotowano działalność aż 11 browarów w tym rejonie. W trakcie spaceru poszukamy miejsc, w których działały największe i najbardziej znane wolskie browary. Przypomnimy sylwetki ich właścicieli: pochodzącego ze Śląska Hermana Junga oraz jego syna Seweryna, wywodzącego się ze szkockiego rodu MacLeodów Karola Machlejda, który kupując browar przy Chłodnej miał za sobą doświadczenia związane z działalnością patriotyczną, czy wreszcie największych potentatów w branży, czyli rodziny Haberbuschów i Schiele pochodzące z Niemiec. Przy okazji tej ostatniej firmy przekonamy się, jakie związki miało warzenie piwa z farmacją, medycyną i… produkcją nart.

Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska, Krzysztof Olszak
Miejsce zbiórki: ul. Wronia, róg Grzybowskiej (przy dawnej bramie wjazdowej na teren Browarów Warszawskich)

1.07.2018, godz., 12.00
Spacer “Polacy z wyboru. Zasłużeni na Cmentarzach ewangelickich”

Zwiedzimy dwa cmentarze przy ul. Młynarskiej – ewangelicko-reformowany oraz ewangelicko-augsburski. Ten pierwszy jest miejscem pochówku znanych przedsiębiorców, finansistów oraz twórców kultury, którzy w dużym stopniu przyczynili się do rozwoju Woli: Rudolfa Ohma, Szymona Bogumiła Zuga, rodzin Temlerów i Szwede, Jana, Krystiana i Bogumiła Ulrichów, a także Wincentego i Ludwika Norblina, Karola Szlenkiera, Hermana Junga oraz Karola Mintera. Na cmentarzu ewangelicko-reformowanym natomiast pochowani są mieszkańcy Warszawy, którzy nierzadko byli innego wyznania niż wyznania reformowanego, jak np. Anna German-Tucholska, anglikanie, czy też osoby które zmieniły wyznanie, np. Stefan Żeromski, Michał Arct (który przeszedł do kościoła ewangelicko-reformowanego), rodzina Epsteinów, Leopold Kronenberg. Znajdziemy również nagrobki osób, które wniosły istotny wkład w rozwój Woli, np. Wincentego i Ludwika Norblina.

Prowadzenie: Włodzimierz Maj
Miejsce zbiórki: brama Cmentarza Ewangelicko-Augsburskiego, ul. Młynarska 54/56/58

14.07.2018, godz. 12.00
Spacer “Czerwona Wola”

W czasie spaceru skupimy się na życiorysach postaci, które były zaangażowane w walkę o poprawę bytu robotników – działaczach socjalistycznych, m.in. Waryńskim, Kasprzaku czy Świerczewskim. Dlaczego po 1945 roku zostali patronami wielu fabryk i zakładów pracy? Czy w ogóle mieli coś wspólnego z Wolą, czy był to tylko element propagandy PRL, która potrzebowała nowych bohaterów? Czy po 1989 roku wciąż możemy ich jeszcze spotkać ich nazwiska na ulicach czy pozostają nam jedynie wspomnienia i archiwalne zdjęcia?

Prowadzenie: Jakub Madejski
Miejsce zbiórki: skrzyżowanie ul. Karolkowej i Kasprzaka, pod dawnymi zakładami im. Kasprzaka

28.07.2018, godz. 12.00
Wycieczka rowerowa “Heavy metal na Woli: Norblin, Borman, Szwede oraz Lilpop”

Co wspólnego ma malarstwo rodzajowe z produkcją platerów i mosiężnych rur? Przekonamy się, spacerując śladami wielkich producentów z branży metalowej i mechanicznej. Szukając odpowiedzi, obejrzymy relikty fabryki przy ulicy Żelaznej, gdzie swoją działalność prowadzili Norblin i Werner, a następnie dowiemy się, jak syn producenta dywanów Maurycy Robert Bormann wraz z Aleksandrem Ludwikiem Szwede rozwinęli produkcję dla przemysłu gorzelniczego, zaczynając od kupna warsztatu produkującego kotły. Dowiemy się też, jak dużo nazwa ulicy Kolejowej znaczyła dla historii tej firmy. Będzie to też wstęp do opowieści o kolejnej fabryce z tej branży – zakładach Lilpop, Rau i Loewenstein.

Prowadzenie: Krzysztof Olszak
Miejsce zbiórki: skwer przy narożniku Prostej, Żelaznej i Pańskiej (strona parzysta ulicy Żelaznej)

12.08.2018, godz. 12.00
Spacer “Szpital Karola i Marii Szlenkierów – zapomniana historia Woli”

UWAGA! Spacer odbywa się w niedzielę 12.08! Na materiałach promocyjnych wkradł się błąd - serdecznie przepraszamy.

Mało kto pamięta, że otwarty w 1913 roku szpital ufundowany przez Zofię Szlenkier był w swoich czasach najnowocześniejszym, najlepiej zorganizowanym i wyposażonym miejskim szpitalem dziecięcym w Europie. Co z niego zostało do dziś? Kim byli Karol i Maria – patroni placówki? Co jeszcze zawdzięczamy rodzinie Szlenkierów? O tym i wielu innych sprawach dowiecie się na naszym spacerze.

Prowadzenie: Kuba Madejski
Miejsce zbiórki: ul. Leszno 30, przy tablicy pamiątkowej

09.09.2018, godz. 12.00
Spacer “Znane osobistości na Cmentarzu Żydowskim”

Na ogromnej powierzchni Cmentarza Żydowskiego (33,5 ha powierzchni) spoczywają wielcy warszawscy rabini, kupcy, przemysłowcy, finansiści, uczeni, artyści, samorządowcy, politycy, żołnierze i powstańcy z getta. Szczęśliwie zachowały się do naszych czasów wspaniałe grobowce, a wśród nich: ozdobiony płaskorzeźbami ohel Bera Sonnenberga z pierwszej połowy XIX w., mauzoleum trzech pisarzy – Icchaka Lejba Pereca, Jakowa Dinezona i Szymona An-Skiego, a także groby znakomitych żydowskich rodów związanych z Wolą, m.in. fundatorów tanich mieszkań – Wawelbergów.

Prowadzenie: Michał Szymański
Miejsce zbiórki: przed bramą główną cmentarza, ul. Okopowa

16.09.2018, godz. 12.00
Wycieczka autokarowa “Ogórkiem po Woli na 100-lecie niepodległości”

W 100. rocznicę odzyskania niepodległości zapraszamy na wycieczkę, podczas której odwiedzimy te miejsca na Woli, które zapisały się w ponad stuletnią walkę Polaków o własną państwowość, a także są świadectwem działalności młodego państwa w dwudziestoleciu międzywojennym. Zabytkowym autobusem dotrzemy do zakątków dzielnicy, które wpisały się w historię naszych powstań narodowych, obu wojen światowych oraz lat 20. i 30.

Uwaga! Ze względu na ograniczoną liczbę miejsc w autokarze, obowiązują zapisy mailowe! Na zgłoszenia czekamy od 2 września od godziny 10.00 pod adresem Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript..

Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska, Jakub Madejski
Miejsce zbiórki: brama Cmentarza Wolskiego od ul. Wolskiej

30.09.2018, godz. 12.00
Spacer ”Bardowie, poeci i literaci wolscy”

Odbędziemy podróż po wolskich zakamarkach, które inspirowały pisarzy i poetów zarówno o renomie krajowej, jak i tych, którzy za sprawą swych dzieł zyskali światową sławę. Poznamy miejsce, gdzie żyli, pracowali i tworzyli. Porozmawiamy o tym, co ich inspirowało, a także o tym, co po latach zostało ze świata, jaki znali. Przybliżymy sylwetki takich nierozerwalnie związanych z Wolą twórców, jak choćby Irena Conti Di Mauro, Konstanty Ildefons Gałczyński, Isaac Bashevis Singer, Władysław Szlengel czy Edward Szymański – postaci w których życiorysach Wola zostawiła głębokie ślady bardzo często znajdujące odzwierciedlenie także w ich twórczości.

Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska, Mateusz Opasiński
Miejsce zbiórki: przed kamienicą Wolfa Krongolda, ul. Złota 83

7.10.2018, godz. 12.00
Spacer “Śmierdzący interes – garbarnie na Woli”

Garbarnie na Woli należały do największych fabryk w Warszawie. Największe znajdowały się przy ul. Okopowej. Zakładane były najczęściej przez przybyszów z Niemiec. Jedną z nich była fabryka Temmler i Szwede. Założona w XIX wieku systematycznie się rozrastała. W pobliżu funkcjonowała też garbarnia braci Pfeiffer, na której terenie w czasie powstania warszawskiego Niemcy przetrzymywali ludność cywilną przed rozstrzelaniem. Z kolei garbarnia Szlenkierów działała przy ul. Leszno. Podczas wycieczki dowiemy się, jak duży wkład w rozwój przemysłu wniosły te rody pochodzące z różnych krajów.

Prowadzenie: Włodzimierz Maj
Miejsce zbiórki: przystanek autobusowy Niska w kierunku Powązek

14.10.2018, godz. 12.00
Spacer “Plejada gwiazd na Cmentarzu Powązkowskim”

Cmentarz Powązkowski jest miejscem pochówku wielu zasłużonych osób dla Warszawy i Polski. Nie byłoby tego cmentarza bez jednego z darczyńców gruntów – Melchiora Szymanowskiego. Są tutaj pochowani zasłużeni mieszkańcy Warszawy związani z Wolą, m.in. Stefan Wiechecki „Wiech”, Wojciech Bogusławski, Miron Białoszewski, Pola Gojawiczyńska, Jerzy Waldorf, Andrzej Pruszyński, Tadeusz Łopieński, Piotr i Paweł Hoserowie, Bolesław Syrewicz, Irena Sendlerowa i wielu, wielu innych.

Prowadzenie: Michał Szymański
Miejsce zbiórki: brama św. Honoraty Cmentarza Powązkowskiego

21.10.2018, godz. 12.00
Spacer “Osiedla Wawelbergów – społeczny eksperyment”

W trakcie spaceru zajmiemy się zawsze aktualnym problemem budowy tanich mieszkań oraz poznamy warunki życia ludności Warszawy pod koniec XIX wieku. Dowiemy się, jak doszło do tego, że wnuk tragarza mógł wyłożyć kwotę 300 tysięcy rubli na budowę osiedla ze szkołą i łaźnią dla robotników. Zobaczymy też kolejne osiedle zbudowane ze środków fundacji, którą powołał Hipolit Wawelberg przy ulicy, której patronką została jego żona Ludwika. Porozmawiamy również o innych jego inicjatywach – szczególnie oświatowych – związanych z Warszawą.

Prowadzenie: Krzysztof Olszak
Miejsce zbiórki: Kolonia Wawelberga, przed bramą przy ul. Górczewskiej 15

WYKŁADY

15.11.2018 | CZWARTEK | godz. 18.00  | OTWARTA KOLONIA, WOLSKIE CENTRUM KULTURY, ul. Górczewska 15

Wykład “Sławni wolanie”

Na bogato ilustrowanym wykładzie zostaną przybliżone sławne postacie i rody związane z Wolą, które wniosły ogromny wkład w rozwój przestrzenny dzielnicy, a także jej kulturę i przemysł. W sposób przekrojowy poznamy postacie inspirujące (np. Stefan “Wiech” Wiechecki), fascynujące (np. Miron Białoszewski, Isaak Singer), filantropów (np. Wawelbergowie, Szlenkierowie), a także liczne rody przedsiębiorców wolskich (np. Haberbuschów, Schielów, Pfeifferów, Bormanów).

Prowadzenie: Krzysztof Olszak

29.11.2018 | CZWARTEK | godz. 18.00 | OTWARTA KOLONIA, WOLSKIE CENTRUM KULTURY, ul. Górczewska 15

Wykład “Architektura Warszawy niepodległej: Wola”

Świeżo upieczone państwo, choć wreszcie niepodległe, musiało zmierzyć się z niejednym problemem natury ekonomicznej i społecznej. Jednym z nich był niedostatek mieszkań dla mniej zamożnych obywateli. Jak radziło sobie państwo i miasto Warszawa z tym dużym problemem społecznym? Przekonamy się na przykładzie osiedli na Kole. Jednym z nich jest osiedle Towarzystwa Osiedli Robotniczych, jedne z pierwszych budowanych tam w latach 30. dla rodzin robotniczych z niewielkim dochodem. Podobnym założeniem kierowano się, tworząc osiedla Banku Gospodarstwa Krajowego, które powstało w rezultacie wystawy Budowlano-Mieszkaniowej Banku Gospodarstwa Krajowego w 1935. Osiedle to jest ciekawym rozwiązaniem całościowym osiedla tanich domków jednorodzinnych dla niezbyt zamożnych osób.

Prowadzenie: Patrycja Jastrzębska

Przed wykładami zapraszamy do punktu Społecznego Archiwum Warszawy (SAW)!

SAW to kolekcja fotografii z prywatnych zbiorów, którą tworzymy z warszawiakami. Ratujemy od zapomnienia obiekty i przestrzenie miejskie, które znikły lub zostały przekształcone. Najstarsze zdjęcia pochodzą z lat 30. XX w., najnowsze - z początku XXI w. Łączy je obecność architektury i przestrzeni miejskiej. Patrząc na Warszawę z perspektywy mieszkańców, widzimy miasto, które żyje i zmienia się razem z nimi. W dni wykładów od 17.00 będziemy skanować przyniesione zdjęcia i prezentować nasze zbiory.