Jesień 2016 na fortach warszawskich

Paweł Brudek

JESIEŃ 2016 R. NA WARSZAWSKICH FORTACH

Na przełomie lata i jesieni 2016 r. rozpoczęły się prace na kilku fortach warszawskich.

W przypadku fortu V Włochy chodzi o kontynuację działań podjętych już kilka lat temu, zaś w przypadku fortów Piłsudskiego (vel Czerniaków) oraz fortu VIII Służew szykuje się prawdziwa rewolucja. Na forcie Służew zaczęły się daleko idące roboty ziemne. Inwestor czyli Kamala sp. z.o.o. zapowiada realizację interesującej koncepcji zagospodarowania i rewaloryzacji fortu. W skład zespołu architektonicznego wchodzi m.in. Piotr Kordek, specjalista od kwestii konserwacji obiektów zabytkowych i pasjonat architektury fortyfikacyjnej XIX wieku. Inwestor zapowiada zagospodarowanie terenów przy ul. Nowoursynowskiej i ul. Dolinka Służewiecka na północ od fortu. Zapowiadane jest pełne zachowanie zasad ochrony konserwatorskiej. Planowana jest budowa osiedla mieszkaniowego dla rodzin, zrewaloryzowany gmach koszar (olbrzymich rozmiarów) ma być poświęcony na handel i usługi. Zabudowa mieszkaniowa ma powstać w rawelinie fortu, fosa i wały mają zostać przekształcone na obiekty zdatne do uprawiania sportu i rekreacji. Na terenie ma być zachowana, choć przekształcona zieleń miejska. Historia obiektu, ale przede wszystkim jego przyszła forma zostały przedstawione na stronie www.fortsluzew.pl. Na forcie V Włochy od kilku lat w związku z planami dzielnicy by zlokalizować tam ośrodek sportowy, stworzono boisko do piłki nożnej, jednocześnie zadbano o wały, wzmacniając je kamiennymi gabionami, wytyczono również kształt wysadzonej w powietrze poterny – podziemnego tunelu do koszar prowadzących przez oś fortu. W ramach dalszych prac oczyszczono wały z roślinności, nadano im rzeczywisty profil ziemnych umocnień z XIX wieku, w fosie dodano ceglane obiekty na miejscu zburzonej poterny. Na tle pozytywnych przykładów rewaloryzacji z Włochów i Służewa działania dewelopera Myonigroup przy ul. Idzikowskiego na Czerniakowie nieco niepokoją. Fort Piłsudskiego od czasów Powstania Warszawskiego znajduje się w dramatycznym stanie. Ciężko zbombardowany (w 1944 r. mogło tam zginąć nawet ok. 60 osób wskutek nalotów, próżno jednak szukać jakiegokolwiek upamiętnienia tej tragedii, opisywanej m.in. przez Lesława Bartelskiego w książce „Mokotów 44”) fort – jak wszystkie pozostałe – do 1989 r. stanowił magazyn Ludowego Wojska Polskiego. Zdewastowane i zdruzgotane koszary pozostały w stanie pół-zburzonym, za to dobudowano do nich koszmarne betonowe garaże. Wszystko w końcu porzucono. Unikatowy ażurowy most zwodzony (w stanie dramatycznym, szczególnie na tle bliźniaczego mostu renowowanego na forcie Bema w 2010 r.) przegrodzono blachą, tak więc na teren fortu dostawać się można było po pływających w płytkiej fosie drzwiach. Stan wyjściowy był więc skandaliczny, obiekt był zamknięty, jedynym plusem była zachowana malownicza fosa. Obecnie realizowany jest ambitny plan tzw. aparthostelu – czyli stworzenia tam formy zamkniętego osiedla apartamentowców, które mają szczelnie otoczyć gmach koszar. Z okazałych wizualizacji wyciągnąć można wniosek, że koszary zostaną zrekonstruowane, zachowany i zrenowowany zostanie most, lecz jednocześnie odnieść można wrażenie że będzie to raczej zamknięte osiedle dla zasobnych mieszkańców, niż otwarty dla Warszawiaków park z elementami należącego przecież do wszystkich unikatowego zabytku. Dziwna jest nazwa całości – mimo iż od 1935 r. po śmierci Piłsudskiego fort nosił jego imię, potem w 1997 r. odsłonięto tutaj kamień pamiątkowy wraz z masztem do wciągania flagi (faktem jest że samym fortem specjalnie się nie zajęto), to w 2016 r. deweloper otoczył pomnik płotami, ale na swoich billboardach umieścił już wielki jak wół napis „fort Cze” – czyli wracamy do nazwy rosyjskiej sprzed 1915 r….Może dziś komuś się to kojarzy z Che Guevarą ? Dołączam fotografie po kolei fortów Włochy, Piłsudskiego I Służewa (z lat 2009 - 2016) by zadokumentować zarówno ich stan tuż sprzed przebudowy, oraz pokazać wizję bliskiej przyszłości.

I. ZDJĘCIA Z FORTU V WŁOCHY (2016 r.)

P9251297